Według legendy, pewnego razu podczas ucieczki przed królem Herodem, Najświętsza Maria Panna karmiła piersią małego Jezusa i kilka kropel jej mleka spadło na przydrożny oset, plamiąc jego liście. Niepozorny dotąd oset poczuł się tym zaszczycony i zapragnął już na zawsze zachować ślady świętego mleka Matki Boskiej. O tamtego wydarzenia zielone liście ostropestu plamistego są biało siatkowane. Legenda ta znalazła swoje odbicie w łacińskiej nazwie gatunkowej marianum oraz niemieckiej nazwie Mariendistel (oset Najświętszej Marii Panny).2, 3 Tradycyjnie podawano ostropest plamisty kobietom karmiącym na zwiększenie laktacji.
Ostropest plamisty jest rośliną jednoroczną. Początkowo tworzy bujną rozetę zielonych liści z biało naznaczonym żyłkowaniem, o ząbkowanych i kolczastych brzegach. Następnie wypuszcza sztywny, rozgałęziony pęd dochodzący do 3 m wysokości (przeważnie 60-150 cm). Na jego wierzchołku wypuszcza kwiatostany (do 50 sztuk) w kształcie koszyczków o długości 4-5 cm. Koszyczki z fioletowo-purpurowymi rurkowatymi kwiatami otoczone są kolczastymi łuskami okrywy.
Ostropest plamisty kwitnie od lipca do sierpnia. Owocem jest szarobrązowa, owalna, spłaszczona niełupka z puchem kielichowym na szczycie, dzięki któremu może być unoszona przez wiatr, podobnie jak niełupki mniszka. Długość owoców dochodzi do 5-7 mm, a masa tysiąca nasion do 22-33 g. Ostropest ma palowy system korzeniowy, składający się z korzenia głównego, sięgającego do 150 cm w głąb ziemi oraz dobrze rozwiniętych korzeni bocznych.1, 2, 3, 4
W stanie naturalnym występuje w rejonie Morza Śródziemnego, od Półwyspu Pirenejskiego, aż po Iran. Uprawiany jest w południowej i środkowej Europie, w Ameryce Północnej i Południowej, w Australii.5 W Polsce uprawiany jest ze względu na owoce, sadzony w ogrodach jako roślina ozdobna, a niekiedy występuje zdziczały.5, 6
Bibliografia: